Sociaal werker Veronique Vaarten: ’Je kunt niet alles oplossen met activiteiten’

“Bij ouderen bestaat een grote behoefte om te kunnen praten over levensvragen, maar vaak zijn ze zelf niet in staat om dat goed te verwoorden. Dat vraagt van een welzijnswerker om hier proactief in te zijn. Meestal voelt diegene wel aan dat er iets speelt, maar ontbreekt het aan de vaardigheden. Hoe pak je zoiets aan?” Sociaal werker Veronique Vaarten heeft er al een hele loopbaan in het Rotterdamse welzijnswerk op zitten. Zo was ze jarenlang actief in de Rotterdamse eenzaamheidsaanpak. Daar ondervond ze aan den lijve dat zingevingsvragen een belangrijke rol spelen bij de aanpak van eenzaamheid.

“In samenwerking met huisartsenpraktijken organiseerden we huisbezoeken bij ouderen. We wilden weten hoe het me ze ging en of ze zichzelf nog redden. Met één groep ouderen ging het niet lekker. Zij hadden alleen geen duidelijke vraag. Het enige wat ze vroegen aan het eind van het bezoek, was: ‘Komt u nog een keer?’ En als je nog een keer was geweest: ‘Komt u dan nog een keer?’ Zomaar op bezoek komen paste niet vanzelfsprekend in het aanbod van het welzijnswerk en riep bovendien allerlei vragen op. Wat hebben deze mensen nodig?”

Via de samenwerking rond eenzaamheidsaanpak in Coalitie Erbij kwam ze in contact met een geestelijk verzorger. “Die had hier wel ideeën over. Deze mensen zaten in de rouw, waren ziek geworden of pas verhuisd, ze worstelden allemaal met van die levensvragen. Dat vroeg een ander gesprek. Samen met een geestelijk verzorger ben ik het maatjesproject Zingeving gestart. Zij trainde vrijwilligers om het gesprek te voeren over dit soort vragen. Ook werd ze lid van ons team van ouderenwerkers. Toen zag ik iets bijzonders gebeuren in onze organisatie.”

Kerk uitgezwaaid 
“Aanvankelijk vroegen mijn collega's zich af waarom er een geestelijk verzorger was toegevoegd aan het team. ‘We hebben de kerk toch net uitgezwaaid?’ Gaandeweg ontstond er een mooie dynamiek. De welzijnswerkers staken veel op van de geestelijk verzorger. Dat je niet alles op kunt lossen met activiteiten. En andersom leerde de geestelijk verzorger van de welzijnswerkers. We konden een groot deel van die eenzame ouderen een antwoord geven op de vragen waar ze mee zaten.”

Via projectleider Gaby Jacobs raakte Veronique betrokken bij de Kenniswerkplaats Zingeving. “Wij bleken de enige welzijnsorganisatie in Nederland te zijn die een geestelijk verzorger in dienst had.” In de Kenniswerkplaats heeft Veronique de afgelopen jaren een actieve rol gespeeld in de bijdragen van de brancheorganisaties. Deze hebben onlangs hun bevindingen gepresenteerd. “Precies omdat ik zelf had gevoeld wat aandacht voor zingeving kan toevoegen aan ons werk in de eerste lijn, kon ik me er de afgelopen tijd ook hard voor maken.”

“Het gaat om het stellen van de juiste vragen waardoor mensen zich in de loop van de tijd anders tot hun eigen situatie gaan verhouden. Want dat is toch wat je wilt. Ik ben heel blij dat we zijn gaan samenwerken met een geestelijk verzorger. Mijn directeur zei nog: ‘Dat kan je toch wel zelf’. Dat was echt een valkuil geweest, omdat ik zelf 100 procent een welzijnswerker ben en me toch wat onthand voel als ik niet iets kan oplossen.”

Maatschappelijk probleem
Die behoefte aan aandacht voor zingeving speelt niet alleen een rol in het maatschappelijk werk, die ziet ze ook terug bij de andere beroepsverenigingen. “Omdat het een maatschappelijk probleem is dat we wel de kerk uitgezwaaid hebben, maar ons te weinig gerealiseerd hebben dat die levensvragen erbij horen. Die zijn deel van het menselijk leven. In hoe we daarmee omgaan zijn we als samenleving toch onthand geraakt.”

Dat maakt dat Veronique de Kenniswerkplaats voor de toekomst nog iets wil meegeven. “Ik zou het ongezond vinden als zorg voor zingeving een volledig professionele voorziening wordt. Ik hoop dat we dat gesprek in de samenleving terug kunnen krijgen. Laten we vooral een open blik houden en verder kijken dan de 1-op-1 gesprekken.

Geestelijk verzorgers kunnen bijvoorbeeld meer groepswerk doen, samen met een sociaal werker. Dan kunnen mensen ook veel van elkaar opsteken. Dat geldt niet alleen voor ouderen, maar ook voor jongeren. Je bent dan niet steeds zo afhankelijk van die beroepskracht, want die uren worden alleen maar minder. Daarom vind ik de inzet van vrijwilligers ook een hele belangrijke. Dat helpt ons maatschappelijk gezien om het gesprek over zingeving breder te voeren. De vrijwilligers zeggen allemaal: ‘Ik leer hier ook zoveel van voor mezelf.’ Ik denk dat we hier als samenleving veel baat bij hebben.”