“If you want to build a ship, don’t drum up the men to gather wood, divide the work, and give orders. Instead, teach them to yearn for the vast and endless sea.” – Antoine de Saint Exupéry

Met een koffer en een missie trokken drie geestelijk verzorgers uit Friesland, Gelderland en Zuid-Holland het land in. Ze gingen de boer op met een cursus Zingeving om huisartsen en praktijkondersteuners ggz (POH-GGZ) te trainen hoe ruimte voor zingeving te maken in de huisartsenpraktijk. Zij zijn tenslotte een belangrijke toegangspoort voor veel vormen van zorg en hulpverlening.

Maar de koffer vol gereedschap, bouwstenen en instructies bleef vaker dicht dan open: nascholingen voor POH’ers zaten al vol en opleidingsbudgetten waren al verdeeld.

Hart voor zingeving
Dan maar met de koffer in de hand naar de twaalf regionale opleidingen voor POH’ers. Ook daar bleef de koffer dicht. Maar wat daar wél openging, waren de harten van de opleidingscoördinatoren voor het onderwerp zingeving. Hoe vaak gaat het in de huisartsenpraktijk niet over thema’s zoals leven en dood, verdergaan na verlies en bij jongeren over existentiële problemen zoals mentale druk en onzekerheid? En waarom weten POH’ers nog zo weinig over de Centra voor Levensvragen waar vanuit geestelijk verzorgers mensen verder kunnen helpen met zingevingsgesprekken? Dankzij deze kennismakingen tussen opleidingscoördinatoren en geestelijk verzorgers kwam het vastgelopen implementatietraject weer in beweging.

Zaadjes planten
De koffer werd voor even in de hoek gezet. De bouwstenen en gereedschappen werden vervangen door zaadjes. Kleine zaadjes die we uitstrooiden tijdens de vele gesprekken in het land over het thema zingeving in de huisartsenpraktijk.

We zagen ze onder onze ogen ontkiemen. Tijdens de opleidingsgesprekken met geestelijk verzorgers en POH-opleiders waarin ze ontdekten wat ze voor elkaar kunnen betekenen in de regio. Tijdens de train-de-trainers-bijeenkomsten voor geestelijk verzorgers, waarin ze leerden kort en bondig hun meerwaarde voor de huisartsenpraktijk te laten zien en hun zichtbaarheid te vergroten.

Als kleine plantjes na de eerste lentezon ontsproten de spontane initiatieven uit de grond. De één al wat steviger dan de ander. Zo is er inmiddels een wachtlijst voor een nascholing zingeving voor praktijkondersteuners en start een herhaling van de train-de-trainers-cursus. Andere plantjes hebben nog iets meer zon nodig, zoals de verankering van het thema zingeving in het landelijke competentieprofiel van de POH-GGZ. Maar de groei, snel of langzaam, is niet meer te stoppen. De verbindingen tussen geestelijk verzorgers en praktijkondersteuners GGZ zijn gelegd.

Ideeën laten groeien
“Bij een volgend implementatietraject zou ik niet meteen een klassieke projectorganisatie met klankbordgroep en projectteam optuigen”, aldus een van de onderzoekers. “Laat professionals en belanghebbenden samen ontdekken waar behoeften liggen en hoe het er voorbij de horizon uit zou moeten zien. Vanuit de dagelijkse praktijk groeien de mooiste ideeën. Dan komt de koffer met gereedschap, bouwstenen en instructies vanzelf weer van pas.”

Bekijk ook: "Met zingeving de psyche serieus nemen", blog door projectleider Gaby Jacobs, op de website van ZonMw