En daar waren ze weer, dezelfde gezichten als vorige week in het lokale buurthuis. Al jaren organiseert sociaal werker Anna allerlei activiteiten op deze plek; van een gespreksgroep voor mantelzorgers tot een middagje klaverjassen. En ze koppelt vrijwilligers als maatjes aan buurtbewoners die extra hulp kunnen gebruiken. Zo vaak zag ze mensen opbloeien door sociale contacten, goede gesprekken en ondersteuning van de maatjes.

 

Maar er wandelen steeds dezelfde mensen het buurthuis binnen. Intussen ziet Anna dat veel wijkbewoners met verlies, ziekte of eenzaamheid te maken hebben, maar niet bij de activiteiten aansluiten. Ze vraagt zich steeds vaker af: In hoeverre dragen deze activiteiten bij aan de behoeften van bewoners? Zouden ze niet meer verdieping in het contact willen? Anna wil graag laagdrempelige activiteiten organiseren die aansluiten bij levensvragen. Misschien kan ze wel iets met het thema ‘zingeving’. Maar hoe geef je daar een goede vorm aan?

Anna is een fictieve sociaal werker, maar deze situatie is herkenbaar voor welzijnswerkers in het hele land. Met hen in gedachten hebben we de ZINGENDA ontwikkeld: een handige ‘routekaart’ vol inspiratie, informatie en activiteiten om meer aandacht voor zingeving binnen welzijnswerk te krijgen en houden. De laatste anderhalf jaar hebben we dit instrument getest én verder ontwikkeld.

Routekaart naar zingeving
En wat een reis was dat! Eigenlijk begon alles bij het zoeken van reisgenoten. We vonden een aantal sociaal professionals die aan de slag wilden met het thema zingeving in het welzijnsdomein. En we voorzagen ze van de ZINGENDA, om de route richting zingeving uit te stippelen.

Het leek zo’n goed plan. Maar zoals zo vaak pakte het in de praktijk toch wat anders uit. Sociaal professionals blijken namelijk een hele andere manier van reizen te hebben dan we verwachtten. Zij willen graag praktischaan de slag met concrete problemen van cliënten. Intussen vraagt zingeving juist om stilstaan en reflecteren. Onze routekaart bleek dus niet aan te sluiten bij hun eigen pad.

Keuzemenu
Dat was het moment waarop we als onderzoekers zelf ook het gevoel hadden te verdwalen in dichte mist. Wat te doen? Blijven we vasthouden aan het uitgestippelde pad, wetend dat deze doodloopt? Of durven we toch een andere weg in te slaan? In de mist zagen wel wat contouren van die andere weg verschijnen. Eerst is het zaak om te begrijpen hoe sociaal werkers graag reizen. En we wilden hen als reisgenoten serieus nemen, door meer inspraak te geven in het ontwerpen van de route.

Hoe lastig ook, het vooraf bepaalde traject loslaten bleek het beste. En ja, zo kwam er weer schwung in de reis! We vonden manieren om de routekaart wat praktischer te maken — met behoud van ruimte voor reflectie. Zo ontwikkelde de ZINGENDA zich tot een vakantiewerkboek-op-maat, met activiteiten voor zingeving passend bij de dagelijkse praktijk. Zoals dialoogsessies in de organisatie, workshops voor vrijwilligers en collegiale consultaties met diverse professionals. En een flexibel stappenplan om deze activiteiten te organiseren.

Durf te verdwalen
Inmiddels zijn we allemaal weer terug van onze reis, beladen met indrukken en cadeaus. De wereld van de deelnemende sociaal professionals is groter geworden. En ze hebben nu een vernieuwde routekaart in handen om zingeving op de agenda te zetten en te houden in welzijnswerk – ook handig voor collega’s zoals Anna! Ook wij onderzoekers zijn een belangrijk inzicht rijker: Hoe goed je je ook voorbereidt, het is geen garantie voor een topvakantie. Betrek reisgenoten steeds opnieuw bij de plannen, durf af te wijken van de vooraf bepaalde route en vooral: leer van de onverwachte dwalingen onderweg.

Misschien is dit net als zingeving zelf: betekenis ontstaat wanneer je durft stil te staan bij de hobbels die je gaandeweg tegenkomt, om vervolgens nieuwe wegen in te slaan.

Bekijk ook: "Zonder relatie geen implementatie: het ZINGENDA-pakket voor meer zingeving in welzijnswerk", blog door Franka Bakker en Gili Yaron, op de website van ZonMw