Stel dat het leven een sprookje is en we zouden kunnen zeggen: 'Ze leefden nog lang en gelukkig.' Dan is er één groep aan wie we dat het liefst zouden vertellen: de ouders van de Toeslagenaffaire.

Hun nare verhaal komt maar niet tot een goed einde. Toch proberen we met de Centra voor Levensvragen een klein lichtpuntje te zijn op – hopelijk – de laatste pagina’s richting vertrouwen en rust.

Maar eerst terug naar hoe elk sprookje begint.  

Er was eens…
In een land niet ver hier vandaan woonden moeder Malika met haar kinderen Ahmed en Saïda. Net als veel andere ouders werkte ze hard en gingen haar kinderen naar de opvang via een gastouderbureau. Alle ouders kregen daarvoor geld van de Belastingdienst, de ‘Kinderopvangtoeslag’.

Op een dag gaf de Koning zijn ‘cowboys’ van de Belastingdienst opdracht om de aangiftes van ouders met een niet-westerse migratieachtergrond en die van anderen waar mogelijk iets geks mee was, kritisch na te kijken. Er waren namelijk meldingen van fraude dus ze wilden weten of alle aangiftes wel klopten. Tienduizenden ouders vonden ineens een brief in de bus met de mededeling dat ze fraude hadden gepleegd met de Kinderopvangtoeslag.

Zo ook Malika. Of ze tienduizenden euro’s wilde terugbetalen. Ze begreep er niets van. ‘Je zult toch iets niet goed hebben gedaan, want de Belastingdienst maakt geen fouten’, zeiden haar vrienden en familie. Malika begon te twijfelen en werkte harder dan ooit om haar schulden af te lossen. Geld voor cadeautjes, traktaties, schoolreisjes of vakanties, het was er niet meer. 

Zo gingen er jaren voorbij…
Totdat er steeds meer ouders de klok luidden en riepen: ‘Hier klopt iets niet!’ Politici en journalisten kregen er lucht van, er kwam een onderzoek en een rapport met een titel die alles zei: Ongekend onrecht. De ‘Kinderopvangtoeslagen-affaire’ was een feit. Er kwam een heuse regeling: de geleden financiële schade zou ‘ruimhartig’ vergoed worden. En Malika leefde nog…

Nee, de werkelijk geleden financiële schade was vele malen hoger dan ze terugkreeg. En de woede, verdriet, stress en wanhoop waren überhaupt niet in een bedrag te vangen.

Tot er op een dag…
Een geestelijk verzorger van een ‘Centrum voor Levensvragen’ (CvL) in het oosten van het land vroeg zich af of het geen goed idee was om deze ouders een luisterend oor te bieden. Zodat ze hun verhalen én hun woede en verdriet konden delen. Dus werd een brief verzonden naar alle gemeenten in de regio. Slechts één gemeente reageerde, toevallig de gemeente waar Malika woonde – Arnhem.

Zo ontstond daar de eerste lotgenotenavond voor slachtoffers van de Toeslagenaffaire in het land. Een avond waarop Malika de verhalen van anderen hoorde en haar eigen verhaal vertelde.

‘Waar ben jij geweest?’, vroegen Ahmed en Saïda de volgende dag. Zij zagen dat er iets was veranderd, het gezicht van hun moeder was zachter.

Er volgen nog vele avonden vol verhalen, waarin het spreekwoord ‘gedeelde smart is halve smart’ meer dan ooit voelbaar werd.

Al lezend kun je het idee krijgen dat dit in een vloek en een zucht geregeld was. Maar het vroeg om een lange adem, veel uithoudingsvermogen en geduld. Daarmee ervaarden we iets van wat de gedupeerden jarenlang hebben gevoeld.

En ze…?
Is dit nare sprookje dan nu eindelijk klaar? Het goede nieuws is dat de Malika’s in de rest van het land binnenkort ook terechtkunnen bij CvL’s in hun eigen regio of gemeente. Althans, als die CvL’s aan de slag gaan met de KOT-toolkit: een routekaart waarop staat wat te doen en hoe je dat kunt organiseren. Én als alle gemeenten dit ook willen faciliteren, want zoiets kost wel geld. Al is dat een schijntje, vergeleken bij wat de Toeslagenaffaire tot nu toe heeft gekost.

Of er op de laatste pagina straks de bekende woorden ‘en ze leefde nog….’ komen te staan? Dat is aan Malika om te bepalen.

Met deze VIMP wilden we een lichtpuntje bieden voor gedupeerde ouders, kinderen en hun naasten. Zodat zij heel langzaam weer wat vertrouwen kregen in zichzelf, de samenleving én in hun Koning. Zodat het sprookje, dit nare verhaal, iets minder donker eindigt dan het ooit begon.

Bekijk ook: "Het belang van geestelijke verzorging aan gedupeerden van de KOT-affaire", blog door projectleider Ad Boogaard, op de website van ZonMw